Türkiye’deki Son 15 Yıllık Afet Gönüllülüğü Araştırmaları: Sistematik Bir Literatür İncelemesi
Anahtar Kelimeler
Afetlerde gönüllülerin etkinliği ve verimliliği, afet
yönetim sürecinin kritik bir bileşeni olarak görülmektedir. Bu bağlamda,
gönüllülerin afet öncesi, sırası ve sonrasında nasıl daha etkili bir şekilde
organize edilebileceği, eğitilebileceği ve yönlendirilebileceği üzerine hem
küresel hem de ulusal düzeyde çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Bu çalışmada,
Türkiye’de son 15 yılda afet gönüllülüğü üzerine yapılan araştırmaların
bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında
30 akademik makale ve 26 lisansüstü tez incelenmiş; bu çalışmalar yöntem, odak,
önem ve çıktıları açısından tematik analize tabi tutulmuştur. Verilerin
kodlanması ve tematik analiz için MAXQDA 2020; ön kategorizasyon, bulguların
sentezlenmesi ve raporlama için Citavi 6; görselleştirme ve diyagramlar için
Xmind; yüzde ve frekans gibi tanımlayıcı istatistikler için ise SPSS 27 yazılım
programları kullanılmıştır. İncelenen yayınların büyük çoğunluğunun 6 Şubat
2023 Kahramanmaraş depremi sonrasında, 2023 ve 2024 yıllarında yayımlandığı,
genel ve saha değerlendirmesi üzerine yoğunlaştığı ve arama kurtarma ve STK
gönüllüleri üzerine odaklandığı görülmektedir. Çalışmalar, ‘Gönüllü Yönetimi ve
Kapasite Geliştirme’, ‘Yasal ve Yönetsel Çerçeve’ ve ‘Psikolojik ve
Destekleyici Değerlendirmeler’ başlıkları altında 3 ana tema ve 10 alt
kategoriye ayrılmıştır. Sonuçlar, gönüllü odaklı kapasite, eğitim, yönetim ve
motivasyon düzeyleri gibi unsurların ön planda olduğunu ortaya koymaktadır.
Ancak, insani yardım, psikososyal destek, barınma ve beslenme, lojistik ve
tedarik gibi gönüllülük hizmetlerinin arama kurtarma çalışmalarına kıyasla daha
az çalışıldığı görülmüştür. Bu çerçevede, afetlerde gönüllülük hizmetlerinin
kapsamlı bir şekilde ele alınması, bu alandaki bilgi boşluklarının doldurulması
ve gönüllülük sisteminin daha sürdürülebilir ve etkili hale getirilmesi önem
arz etmektedir. Yeni çalışmaların, farklı gönüllülük hizmet gruplarını ve bu
grupların birbirleriyle olan etkileşimlerini inceleyen kapsamlı bir yaklaşımı
benimsemeleri gerektiği sonucuna varılmıştır.
Kitap Adı:
Afetlerde Gönüllülük
Atıf Sayısı :
