Endokrin bozucular (EB'lar), vücuttaki hormonların sentez, salınım, taşınım ve eliminasyon fonksiyonlarını etkileyen ve hormon fonksiyonlarına müdahale eden kimyasal maddelerdir. Bu maddeler, hormon-reseptör etkileşimi aşamasında etkilerini göstererek vücuttaki hormonların etkisini değiştirebilirler. EB'lar, insanların ve hayvanların üreme ve sağlık durumunu olumsuz etkileyebilir ve hormonal dengesizliklere neden olabilir. EB kimyasallar genellikle doğal olarak bulunan maddelerdir, ancak sentetik olarak üretilenler daha büyük bir sorun oluşturur. EB'lar, endokrin sistem üzerinden etkilerini gösterir ve diğer organlar ve sistemler üzerinde dolaylı etkilere sahip olabilir. Bu kimyasalların karmaşık endokrin sinyal yollarını etkileyerek istenmeyen sonuçlara yol açabileceği bilimsel olarak desteklenmektedir. EB'lar en çok seks hormonları, tiroid hormonları ve insülin hormonu üzerinde etkili olurlar. Pestisitler, boyalar, plastikleştirici maddeler, sentetik hormon ilaçlar, bitkisel kökenli kimyasallar, herbisitler ve fungusitler gibi birçok örnek vardır. EB'lar lipofilik yapıda olup uzun bir yarılanma ömrüne sahiptirler. Bu kimyasalların en önemli özelliği ise metabolize olmamaları ve daha toksik metabolitler oluşturmalarıdır. EB'lar en çok üreme sistemi ve tiroid fonksiyonları üzerinde etkili olmakla birlikte, intrauterin dönemdeki maruziyetler daha ciddi sorunlara yol açabilir. EB kimyasalların etkileri doz ve maruziyet süresine bağlı olarak değişir. Bu kimyasallar, vücuttaki normal hormonlarla benzer özelliklere sahip olup, onların yerine geçerek işlevlerini bozabilirler. Örneğin, östrojen, testosteron veya tiroid hormonlarını taklit edebilirler.(AI)
Atıf Sayısı :