Çölyak hastalığı, ince barsağın gluten adı verilen bir protein grubuna karşı oluşan immün-aracılı inflamatuvar bir hastalıktır. Bu hastalık genetik olarak duyarlı kişilerde ortaya çıkar ve gluten içeren tahılların tüketilmesi sonucu ince bağırsakta hasara neden olur. Çölyak hastalığı yaşam boyu süren bir gıda alerjisi olarak kabul edilir ve insanların en sık görülen genetik hastalığıdır. Hastalığın patogenezi genetik faktörler ve mukozal immün yanıt ile ilişkilidir. Çölyak hastalarının büyük bir kısmında HLA DR3-DQ2 ve/veya HLA DR4-DQ8 gen lokusu pozitiftir. Hastalığın prevalansı Avrupa'da daha yüksek olmakla birlikte Kuzey Afrika, Orta Doğu, Hindistan ve Kuzey Çin gibi bölgelerde de artmaktadır. Türkiye'de çölyak hastalığının görülme sıklığı yüzde 1 ile binde 3 arasında değişmektedir ve 250 bin ile 750 bin arasında çölyak hastası tahmin edilmektedir. Hastalığın semptomları klasik ve atipik olarak sınıflandırılır. Klasik çölyak hastalığında diyare veya malabsorbsiyon belirtileri görülürken, atipik çölyak hastalığında ise gastrointestinal şikayetlerin yanı sıra anemi, osteoporoz, nörolojik semptomlar gibi ekstraintestinal bulgular da ortaya çıkar. Bazı hastalar ise hiçbir semptom göstermez ve tanıları tesadüfen yapılan testler sonucu konulur. Çölyak hastalığı olan kişilerin aile bireyleri ve bazı otoimmün hastalıklara sahip olanlar yüksek riskli grupta yer alır. Tanı konulmamış hastalar ise toplumda görünmeyen bir kısım oluşturur. Çölyak hastalığı için farklı terminolojiler kullanılmaktadır, bunlar arasında klasik, atipik, subklinik, olası, latent ve refrakter hastalık gibi terimler bulunur. Çölyak hastalığının tanısı ve tedavisi önemlidir çünkü uygun tedavi ile semptomların kontrol altına alınması ve komplikasyonların önlenmesi mümkündür.(AI)