Bu bölüm, endometriozis cerrahisi ile ilgilenen klinisyenlerin bilmesi gereken önemli bilgileri içermektedir. Endometriozis, endometrium dışında bulunan endometrial doku varlığı olarak tanımlanır. Ülkemizde endometriozis genellikle laparoskopi sırasında görsel olarak tanı konulan bir hastalıktır. Ancak, histolojik tanı olmadan yapılan bu tanılar sınırlı bilgi sağlar. Bu nedenle, alınan biyopsilerin patoloji raporlarının değerlendirilebilmesi için endometriozis histolojik bulgularının iyi bilinmesi gerekmektedir. Endometriozis tanısı için laparoskopi yapılmalı, ancak pozitif laparoskopi bulguları hastalığın varlığını kesin olarak kanıtlamaz. Bu nedenle, pozitif laparoskopi sonuçları histoloji ile doğrulanmalıdır. Ayrıca, over endometriomu veya derin infiltratif hastalık nedeniyle cerrahi yapılan hastalarda nadir malignite riskini dışlamak için biyopsi alınması önerilir. Endometriozis, çoğunlukla overler, uterosakral ligamentler, rektovajinal septum, cul de sac, uterusun serozası, fallop tüpleri ve diğer pelvik organlarda görülür. Endometriozis odakları, kırmızı, mavi, kahverengi veya beyaz noktacıklar şeklinde veya hafif kabarık yamalar tarzında olabilir. Lezyonlar nodüller ve kistler oluşturabilir. Endometriozis, bazen endometriotik kistlerin lümenine doğru veya barsak mukozasından veya mesaneden dışarı doğru çıkan polipoid kitleler şeklinde de görülebilir. Bu görünüm, malign bir tümörü taklit edebilir. Endometriozis, overlerde en sık görülen endometriyal kistlerdir ve normal dokunun kısmen veya tamamen endometriyal doku ile değiştiği kistlerdir.(AI)