Yabancı cisim aspirasyonu (YCA), solunum yollarına organik
veya inorganik materyallerin kaçması sonucu gelişen, özellikle pediatrik yaş
grubunda sık görülen ve acil müdahale gerektiren ciddi bir klinik tablodur.
YCA, ani havayolu tıkanıklığına bağlı ölümle sonuçlanabileceği gibi, geç tanı
durumlarında tekrarlayan pnömoni, bronşiektazi gibi kronik komplikasyonlar
görülebilmektedir. Bu nedenle hem tanı hem de tedavi aşamalarında hızlı ve
sistematik bir yaklaşım gereklidir. Çocuklarda, özellikle 1–3 yaş aralığında, sık görülmesinin
nedeni; çiğneme-yutma koordinasyonunun gelişmemiş olması, ağıza cisim götürme
eğilimi ve ebeveyn gözetiminin yetersizliğidir. Erişkinlerde ise YCA genellikle
nörolojik bozukluklar, alkol-ilaç kullanımı veya dental protez gibi risk
faktörleriyle ilişkilidir. Tanı sürecinde klinik öykü ve fizik muayene temel
unsurlar olmakla birlikte, akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi (BT),
akciğer ultrasonografisi (Lung Ultrasound, LUS) gibi görüntüleme yöntemleri ve
bronkoskopi kullanımı tanıyı kesinleştirmede kritik rol oynar. Tam havayolu obstrüksiyonu durumunda hasta konuşamaz,
öksüremez, ses çıkaramaz ve siyanoze olur. Bilinci açık olan < 1 yaş
bebeklerde beş sırt vuruşu ve ardından beş göğüs basısı uygulanırken, >1 yaş
çocuklar ile erişkinlerde Heimlich manevrası önerilir. Tedavide rijid
bronkoskopi altın standart olup, erişkinlerde ve seçilmiş olgularda fleksibl
bronkoskopi de kullanılabilir. Yabancı cismin tipi, müdahale yöntemini ve
aciliyet derecesini belirler. Komplikasyon riskinin azaltılması ve olguların
güvenli yönetimi için multidisipliner iş birliği önemlidir. Ayrıca YCA büyük
ölçüde önlenebilir bir durum olduğundan, halk eğitimi, ürün güvenliği ve yasal
düzenlemeler korunma stratejilerinin temelini oluşturur.
Kitap Adı:
Acil Tıpta Tedavi Girişimleri
Atıf Sayısı :
