Dayanıklılık egzersizleri, vücudun enerji
üretimi, sıvı dengesi, üreme sağlığı ve metabolik fonksiyonları üzerinde
kapsamlı hormonal değişikliklere neden olur. Bu egzersiz türüne göre, endokrin
sistemde çok yönlü yanıtlar gelişebilir. Akut egzersizle birlikte insülin
düzeyi azalırken, glukagon artar ve böylece kan şekeri dengesi korunur. Aynı
anda adrenalin ve noradrenalin gibi stres hormonları, kalp hızını artırır ve
enerji mobilizasyonunu kolaylaştırır. Egzersiz esnasında terleme yoluyla sıvı
kaybı yaşandığında, antidiüretik hormon (ADH) salınımı artarak böbreklerden su
geri emilimini sağlar. Ayrıca, kaslardan salınan irisin hormonu metabolik uyum
sürecine katkıda bulunur. Düzenli dayanıklılık antrenmanı, hormonal
değişimlerin kalıcı adaptasyonlara dönüşmesini sağlar. Örneğin, insülin
duyarlılığı artar, glukoz kontrolü iyileşir ve leptin-ghrelin dengesi sayesinde
iştah mekanizmaları düzenlenir. Bu durum, tip 2 diyabet ve obezite gibi
metabolik hastalıkların önlenmesinde önemlidir. Egzersizin cinsiyet hormonları
üzerindeki etkileri ise bireysel farklılıklar ve enerji dengesiyle yakından
ilişkilidir. Erkek sporcularda uzun süreli yoğun antrenmanlar, testosteron
düzeylerinde azalmaya yol açabilirken; kadın sporcularda enerji yetersizliği
ile birlikte östrojen düzeyleri düşebilir, adet döngüsü bozulabilir ve kemik
sağlığı olumsuz etkilenebilir. Tiroid hormonları da egzersize duyarlıdır;
şiddetli egzersiz T3 ve T4 düzeylerinde geçici düşüşe neden olabilirken,
yeterli enerji alımı ile bu durum önlenebilir. Tüm bu hormonal değişimler,
egzersizin şiddeti, süresi, bireyin antrenman düzeyi, yaşı ve beslenme durumu
gibi birçok faktöre bağlı olarak şekillenir. Dolayısıyla, dayanıklılık
egzersizlerinin endokrin sistem üzerindeki etkilerini anlamak, bireye özgü
antrenman programları oluşturmak ve performansla birlikte sağlık çıktılarının
optimize edilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Kitap Adı:
Endokrin Sisteme Multidisipliner Yaklaşım
Atıf Sayısı :
