Bu bölümde, epidemiyolojik araştırmalarda farklı toplum veya gruplar arasındaki hastalık veya ölüm hızlarının karşılaştırılmasında yaş dağılımı farklarının etkisini azaltmak amacıyla kullanılan hız standardizasyon yöntemleri ele alınmıştır. Toplumların yaş yapıları farklı olduğundan, doğrudan karşılaştırmalar yanıltıcı olabilir. Özellikle yaşla ilişkili hastalıklarda (kanser, kardiyovasküler hastalıklar gibi) yaş yapısındaki farklar hastalık hızlarını etkileyebilir. Bu nedenle, karşılaştırmalarda adil olabilmek için yaş farklılıkları kontrol altına alınmalıdır. En yaygın kullanılan standartlaştırma yöntemleri doğrudan standartlaştırma ve dolaylı standartlaştırma yöntemleridir. Doğrudan Standartlaştırma; Yaşa özel hızların bilindiği ve uygun bir standart popülasyonun mevcut olduğu durumlarda kullanılır. Amaç, tüm grupların aynı yaş yapısına sahip olduğu varsayımıyla, gözlenen farkların gerçek sağlık sonuçlarına mı yoksa yaş farkına mı bağlı olduğunu belirlemektir. Her yaş grubuna ait yaşa özel hız, standart nüfusa uygulanır ve bu şekilde hesaplanan toplam oran doğrudan standartlaştırılmış hızdır. Örnek uygulamada, A ve B hastanelerinin kalp hastalığına bağlı ölüm hızları yaşa göre düzeltilmiş ve çarpıcı bir şekilde sıralama değişmiştir. Dolaylı Standartlaştırma; Yaşa özel hızlar mevcut olmadığında veya nüfus küçükse tercih edilir. Genellikle olay sayısı az olduğunda kullanılır. Gözlenen ölüm sayısı ile standart topluma göre beklenen ölüm sayısı karşılaştırılarak Standart Mortalite Oranı (SMR) hesaplanır. Örnekte, A ilçesinde akciğer kanserine bağlı ölümler Türkiye geneline göre %29 daha fazla bulunmuştur (SMR=1.29).
Kitap Adı:
Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri Epidemiyoloji’de Araştırma Tasarımları Ve Özel Konular
Atıf Sayısı :
