Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Otizm Algılarının İncelenmesi

Yayın Yılı: 2025
Sayfa Sayısı: 127-144
Kitap Dili : Türkçe

Anahtar Kelimeler


Otizm, hem yaygınlığı hem de eğitsel gereksinimleri nedeniyle öğretmenlerin özellikle dikkat göstermesi gereken bir nörogelişimsel farklılıktır. Alanyazında, otizmli bireylerin sosyal etkileşim ve iletişimde farklılıklar sergilediği vurgulanmakta; fen öğretiminde ise bu bireyler için kapsayıcı uygulamaların gerekliliği öne çıkmaktadır. Fen öğretiminin doğasındaki soyut kavramlar ve deneysel süreçler otizmli öğrenciler için hem risk hem de fırsat barındırırken, öğretmen adaylarının bilgi ve farkındalık düzeyi onlarla gerçekleştirilen kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin niteliğini ve bu sürecin başarısını belirlemektedir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının otizm kavramına ilişkin algılarını kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla ortaya koymak ve bu algıları kategori ve kodlar çerçevesinde analiz ederek öğretmen adaylarının otizm ile ilgili algılarını incelenmesidir. Bu araştırma nitel bir desenle, olgubilim (fenomenoloji) yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar, Batı Marmara’da bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 124 fen bilgisi öğretmen adayıdır. Veri toplama aracı olarak kelime ilişkilendirme testi kullanılmış ve adaylardan “otizm” kavramına ilişkin akıllarına gelen beş kavramı yazmaları istenmiştir. Veriler içerik analiziyle çözümlenmiş ve öğretmen adaylarının yanıtları altı kategori altında toplanmıştır: Otizme Yönelik Bilinç, Eğitimsel Gereksinimler ve Destek, Zihinsel ve Duyusal Özellikler, Sosyal İletişim Sınırlılıkları, Tanınmış Kişiler ve Hatalı Tanımlamalar. Bulgulara göre öğretmen adayları en çok “özel gereksinimli birey”, “farkındalık” ve “özel eğitim” gibi kavramları ifade etmiş; bu da adayların otizmli bireylere karşı genel olarak olumlu bir farkındalık düzeyine sahip olduklarını göstermektedir. Ayrıca, özellikle 3. ve 4. sınıf öğretmen adaylarının verdiği yanıtların daha doğru, çeşitli ve derinlikli olması, sınıf düzeyine bağlı farkındalık artışını ortaya koymuştur. Bununla birlikte bazı öğretmen adayları “hastalık”, “zihin yetersizliği” ya da “kromozom bozukluğu” olarak tanımlayarak hatalı algılar da sergilemiştir; ancak bu tür yanlış kavramaların sınırlı düzeyde ve 1. ve 2. sınıf düzeyleriyle sınırlı kaldığı görülmektedir. Sonuç olarak araştırma fen bilgisi öğretmen adaylarının otizme yönelik genel bir farkındalığa sahip olduklarını ancak bu farkındalığın daha da derinleştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda fen bilgisi öğretmen yetiştirme programlarına otizm farkındalığını artıracak kuramsal ve uygulamalı derslerin eklenmesi önerilmektedir. Ayrıca, disiplinler arası benzerlik ve farklılıkları karşılaştırmak için diğer branşlardaki öğretmen adaylarıyla yapılacak benzer çalışmaların, öğretmen eğitimi politikalarının iyileştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Bu kitabın bölümleri bulunmamaktadır.

Atıf Sayısı :