Yanıklar, deri katlarının, deri altı dokuların veya vücudun dışarı açılan organlarının alev, sıcak sıvılar ve gazlar ile direkt temas sonucu veya kostik kimyasal maddeler, elektrik, güneş ışınları veya radyasyon ile yüzeyel temas sonucu oluşan yaralanmalardır. Yanıklar, derinin termoregulasyon, duysal, metabolik ve mekanik bariyer fonksiyonlarını etkileyerek çeşitli sorunlara neden olabilir. Yanıkların genişliği ve derinliği, bu fonksiyonların etkilenme derecesini belirler. Yanıklar, ısı, elektrik, kimyasal maddeler ve radyasyon gibi etkenlerle dokuların çok fazla enerjiyle karşılaşması sonucunda koagulasyon nekrozu gelişir. Bu durum, deri, akciğerler, böbrekler ve savunma sisteminde işlev bozukluğuna neden olarak geniş yanıklarda sistemik hasara yol açar. Yanıklar, çocuklar ve yaşlılar arasında sıkça görülür ve önemli bir mortalite riski taşır. Amerika'da her yıl yaklaşık iki milyon insan yanık yaralanmaları nedeniyle tıbbi yardım gerektirirken, yaklaşık 70.000 kişi hastanede tedaviye ihtiyaç duyar ve 5.000 kişi hayatını kaybeder. Yanıkların en yaygın nedeni sıcak suyla olan haşlanmalardır. Alev yanıkları ve kimyasal yanıklar daha seyrek görülse de daha yüksek mortalite ve morbidite riski taşır. Yanıkların çoğu evde meydana gelir ve el, kol, yüz ve bacaklar en sık yanık alanlarıdır. Yanığa bağlı ölümlerin bir kısmı yanık sahasında, diğer bir kısmı ise sepsis nedeniyle meydana gelir. Yanıklara ek olarak, kapalı ortamlarda meydana gelen yangınlar inhalasyon yaralanmalarına ve patlamalar ise akciğerlerde basınca bağlı yaralanmalara neden olabilir. Elektrik yanıklarının da evlerde sıkça meydana geldiği bilinmektedir. Yanık tedavisinde, yaralı ilk olarak yanık etkenlerinden uzaklaştırılır ve yanık bölgesi ılık su ile soğutulur. Yanıkta sıvı resüsitasyonu önemli bir tedavi yöntemidir ve sistemik dolaşım bozuklukları, fizyopatolojik değişimler ve inflamatuar mediatörlerin sistemik etkileri de incelenmektedir. Yanık yaralanmaları, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen ve hızlı müdahale gerektiren acil durumlardır.(AI)
Atıf Sayısı :