Primer hiperparatiroidi (PHPT), hiperkalsemi ve yüksek veya normal serum parathormon (PTH) seviyeleri ile karakterize edilen bir endokrin bozukluktur. PHPT, bir veya daha fazla paratiroid bezinden aşırı PTH salgılanmasından kaynaklanır. Bu durum sporadik veya ailevi olabilir ve genellikle tek adenom, çoklu adenom, hiperplazi veya paratiroid kanseri olarak ortaya çıkar. PHPT genellikle 60 yaş üzeri kadınlarda daha sık görülür. Semptomatik hastalık genellikle 1970 öncesi sıklıkla görülürken, 1970 sonrası tarama amaçlı testlerin artmasıyla asemptomatik hastalık daha yaygın hale gelmiştir. PHPT'nin tanısında PTH, kalsiyum, fosfor, albümin, D vitamini, üre, kreatinin, magnezyum ve 24 saatlik idrar kalsiyum gibi laboratuvar parametreleri kullanılır. Klinik prezentasyonlar arasında semptomatik PHPT, asemptomatik PHPT ve hafif PHPT bulunur. Semptomatik PHPT'de hedef organ hasarına bağlı belirtiler, aşırı susama, sık idrara çıkma ve konstipasyon gibi semptomlar görülür. Asemptomatik PHPT'de ise hastalıkla ilgili semptomlar olmadan hiperkalsemi bulunur. Kemik ve böbrek bulguları, operasyon önerisi için önemli kriterlerdir. Paratiroidektomi, semptomatik hastalarda mutlak çözüm sağlar. Asemptomatik hastalarda ise operasyon önerilirken kemik ve böbrek bulguları dikkate alınır.(AI)