Relative Clauses And Passive Constructions In Turkish: A Cognitive Linguistic Approach
Anahtar Kelimeler
Bu çalışma, Türkçe'deki göreceli cümleler ve edilgen yapıları bilişsel dilbilim yaklaşımıyla ele almaktadır. Bilişsel dilbilim, insan zihnindeki bulanık kategorizasyonun doğasından kaynaklanan bazı dil yapılarının bağlamsal ipuçlarına ihtiyaç duyduğunu vurgulayan disiplinler arası bir alandır. Dil, mutlak ve ideal bir sistem olarak görülmez, aksine kavramsallaştırma ve kategorizasyon sürecinde yaşanan sorunlar nedeniyle eksik ve dinamik bir rekabetçi süreç olarak görülür. Kavramsallaştırma desenlerinin ortaya çıkarılması önemlidir. Kategorizasyonun bulanıklığı dil üretiminde görülebilir ve belirli dilbilimsel yapıların bazı yönleri rekabetçi niteliktedir. Bu nedenle, anlamı ifade ederken hangi yapının kullanıldığını belirlemek için frekans ve belirginlik önemli unsurlar olarak ortaya çıkar. Ayrıca, etkileşimli ve sosyal dil işlevi dikkate alınır. Bu nedenle, form ve anlam yetersiz olduğunda bağlam önemlidir. Kavramsal prototipler, olası yapıları tahmin etmede rol oynayabilir, ancak rekabetçi doğası nedeniyle her zaman tüm altta yatan kullanımları veya anlamları tahmin etmek mümkün olmayabilir. Her dilbilimsel yapı, sürekli bir merkeziyet ve çevre arasında değişen derecelerde gösterebilir. Psikolojideki bulanıklık ve aile benzerliği gibi kategoriler, leksiksten morfolojiye kadar her dilbilimsel kategoriye uygulanabilir. Bilişsel dilbilim, katılımcılardan kelime, kavram ve kategori doğasına ilişkin bilgi istendiği psikoloji ve bilişsel nörobilimde olduğu gibi kullanıma dayalı dilbilgisini dikkate alır. Bilişsel dilbilim, dil hakkında ipuçları verebilecek katılımcılarla çalışmak veya kullanıma dayalı yapı dilbilgisine başvurmak için korpus tabanlı verilerden yararlanabilir. Bilişsel dilbilimde, katılımcılar veya korpuslardan elde edilen verilerle oluşturulan bir projeksiyon veya yansıtılmış gerçeklik, nesnel semantik yerine elde edilir. Katılımcılar gerçekliği belirli bir şekilde yorumlar ve bu nedenle gerçeklikler bilişsel dilbilimde kesinlikle nesnel olamaz. Üretken dilbilimde hiyerarşik ilişkiler ve dönüşümler yerine leksikon-gramer sürekliliği benimsenir. Her yapı benzersiz ve özeldir. Bu nedenle, her dilbilimsel veya leksikal yapı için evrensel genellemeler her zaman mümkün olmayabilir. Anlam, dilbilgisinin analizinde önceliklidir. Dilbilimdeki sorunlara bilişsel dilbilim açısından yaklaşmak, bilişsel nörobilimin bulgularına ve dil felsefesinde tartışılan sorunlara dayanan psikolojik bir bakış açısından aynı sorunu ele almayı gerektirir. Bazı dilbilimsel sorunlar, bulanık kategorizasyon, değişen derecelerde merkeziyet, prototipik özellikler veya aile benzerliği temelinde olabilir. Bu nedenle, psikolojide kullanılan bu terimler, dilbilimdeki sorunlara ışık tutabilir. Bilişsel dilbilim ayrıca, herhangi bir varsa varyasyonları ve olası genellemeleri göstermek için tipolojik araştırmalardan örnekler sunmayı amaçlar. Chomskyan perspektiften, dilbilimciler dünyada konuşulan tüm dillerde evrensel özellikler bulmayı amaçlar. Bununla birlikte, bilişsel dilbilim, saf formalist bir bakış açısından ziyade disiplinler arası bir perspektifle yapıları ele alır. Bu nedenle, farklı dillerden çeşitli veya benzer yapıları karşılaştırmak önemlidir. Türkçe, ünlü uyumunu önceliklendiren ve dil üretiminde ve ediniminde ekler kullanarak birleşik bir dil olan birleşik bir dildir. Türkçe, Avrupa dillerinde olduğu gibi cinsiyeti belirtmez ve belirli bir tanımlayıcıya sahip değildir. Sözdizimsel yapılar, genellikle ekler veya sonlar olan morfolojik işaretlerin yardımıyla projekte edilir ve kullanılır. Bu nedenle, Türkçe'de morfosöntaktik ilişkiler yaygındır. Türkçenin durum işaretleme sistemi, S O V'nin kanonik kelime sırasını esnek hale getirir. Bununla birlikte, bazı eklerin kullanımı, bulanık kategorizasyonun doğası ve kısmi profil oluşturmanın doğası nedeniyle sorunlu olabilir. Bu nedenle, Türkçe'deki göreceli cümleler ve edilgen yapılar üzerinde çalışmak, bilişsel dilbilim perspektifinden dilbilimsel sorunları ele almayı gerektirir.(AI)
Atıf Sayısı :
