Kişilerin yalnızca bir meslek edinmeleri ve
bir işe yerleşmelerinin ötesinde, ilgi, beceri ve değerleriyle uyumlu;
yaşamlarına anlam ve amaç katan bir meslek edinmeleri ve bu doğrultuda bir iş
ortamında yer almaları, ruh sağlığı açısından son derece önemlidir. Bu durum,
sürecin yalnızca meslek seçme ve işe yerleşmeden ibaret olmadığını, aksine
yaşam boyu süren bir kariyer gelişimi süreci olduğunu ortaya koymuş ve böylece
kariyer gelişimi ve danışmanlığı kuramlarının şekillenmesini sağlamıştır. Bu
doğrultuda, bu bölümde öncelikle bireyi tanımada öne çıkan faktörler (örn.
yetenekler, beceriler, kişilik, değerler, mesleki ilgiler, özdeğerlendirmeler)
ve meslekleri tanımaya yönelik kaynaklar (örn., ISCO, O*NET meslek veri tabanı,
Holland’ın mesleki ortamları, Gottfredson’un mesleki yetenek haritası) ele
alınmıştır. Ardından, kariyer gelişimi sürecine ve kariyer danışmanlığına
ilişkin açıklamalar getiren kuramlar ele alınmıştır. Bu kapsamda, geleneksel
kuramlardan (örn., kişi-çevre uyumu kuramları) gelişimsel kuramlara (örn.,
Super’in Yaşam Boyu Yaşam Alanı Kuramı), modern kuramlardan (örn., Sosyal
Bilişsel Kariyer Kuramı) postmodern kuramlara (örn., Kariyer Yapılandırma
Kuramı, Çalışma Psikolojisi Kuramı) uzanan bir çerçeve sunulmuştur. Bütüncül
bir şekilde değerlendirildiğinde, kuramların birbirleri üzerine inşa olarak
geliştiği ve birbirlerini tamamladıkları görülmektedir. Örneğin, gelişimsel
kuramlar meslek seçimini tek seferlik bir olay olmaktan çıkararak kariyer
gelişimine vurgu yaparken; modern kuramlar bilişsel faktörleri ve öğrenme
süreçlerini kariyer gelişimi alanına entegre etmiştir. Benzer şekilde,
postmodern kuramlar 21. yüzyıldaki belirsizlik, güvensizlik ve değişkenlik gibi
olgulara odaklanarak içinde bulunulan çağın gerekliliklerine yanıt vermektedir.
Böylece, kariyer gelişimi yalnızca bireysel bir süreç olarak değil, aynı
zamanda değişen toplumsal, ekonomik ve kültürel koşullara uyum sağlayan, yaşam
boyu süren dinamik bir süreç olarak öne çıkmaktadır.
Kitap Adı:
Endüstri İş Ve Örgüt Psikolojisi
Atıf Sayısı :
