Toprak ana kayanın fiziksel, kimyasal ve
biyolojik olayların etkisiyle kil minerallerine kadar ayrışması ile oluşmuş,
bitkilere ortam ve besin kaynağı sağlayan bir varlıktır. Topraklar sahip
oldukları özellikler ile bitki gelişimine etki derecesine (kapasitesine) göre
verimli veya üretken olarak değerlendirilirler. Bu özellikler ana materyalin
oluşum koşulları ve mineral bileşimine bağlı olarak değişkenlik arz eder.
Yerinde oluşmuş bir ana materyalden meydana gelen toprakların özellikleri ile
taşınmış veya organik ana materyalin etkisi altında oluşmuş toprakların
özellikleri bir değildir. Ana kayadan ana materyale, ham topraktan da olgun bir
toprağa kadar geçen süreçlerin (ana materyal, iklim, topoğrafya, canlılar ve
zaman) etkisiyle toprak karakteristik kazanır, olgunlaşır ve bitkilerin
gelişebileceği bir hale gelir. Olgun bir toprakta dikeyde bir profil ve
içerisinde yatay eksende genellikle A, B, C, R horizonları bulunur. Bitki kök
gelişimi toprak profili içerisindeki A ve B horizonlarında yer alan toprak solum’unda
gerçekleşir. Topraklar oluşum süreç ve olayları sonucu mineralojik bileşimine
ve organik madde ile imtizacına göre kırmızı, kahverengi, siyah, sarı, gri vs
renklerde ve bu renklerin karışımından hasıl olan farklı koyuluk ve açıklığa
sahip renk tonlarında bulunabilirler. Topraklar sahip oldukları rengin çeşidi,
koyuluk-açıklık ve ton derecelerine göre renk skalası ile tanımlanmışlardır.
Toprakları belli grup özelliklerine göre gruplandırmak ve kategorilere ayırmak
için eski ve yeni sitemde sınıflandırılmışlardır. Eski sisteminde, belli bir
ana materyalden farklı çevre, bitki ve iklim şartları altında farklı
toprakların meydana geldiği tezi öne sürülerek zonal, azonal ve intrazonal
olarak sınıflandırılmışlardır. Bu sistemde bazı toprakların sınıflandırılmasındaki
güçlük nedeniyle, iklim koşulları ve geçiş bölgesi topraklarının
adlandırılmasını kolaylaştırmak için yani bir toprak sınıflandırma
sistemine geçilmiştir. Yeni sınıflandırma sisteminde (Toprak Taksonomisi)
topraklar arazide ve laboratuvarda ölçülebilen özellikleri esas alınarak 12
sınıfa ayrılmıştır. Toprakların doğru şekilde tanımlanması; sürdürülebilir
arazi yönetim politikalarının geliştirilmesi, tarımsal üretim potansiyelinin
artırılması ve doğal kaynakların korunmasına yönelik stratejik kararların
alınmasında Toprak Taksonomisi kritik öneme sahiptir. Ayrıca pedoloji ile
ekoloji, agronomi ve çevre yönetimi gibi disiplinler arası çalışmalar için de
temel bir referans kaynağıdır.
Kitap Adı:
Toprak Bilgisi
Atıf Sayısı :
