Anadolu’nun Antik Toplumlarında Erken Yaşam Stresi: Doğrusal Mine Hipoplazisi’nin Biyoarkeolojik Analizi
Anahtar Kelimeler
Linear enamel hypoplasia (LEH)
verileri antik toplumların çevresel ve toplumsal koşullarıyla doğrudan
bağlantılı olup, biyoarkeolojik açıdan insan sağlığının tarihsel süreçteki
değişimini anlamada temel bir veri kaynağı sunmaktadır. Bu çalışma, Anadolu’nun
farklı dönemlerinde yaşamış antik insan topluluklarında LEH, cribra orbitalia
ve porotic hyperostosis gibi dental ve iskelet patolojilerinin prevalanslarını
ve dağılımlarını kapsamlı biçimde incelemektedir. Araştırmada, tarımın ortaya
çıkışından Yakınçağ’a kadar uzanan kronolojik süreçte, toplulukların yaşam
biçimi, beslenme rejimi ve çevresel faktörlerin biyolojik stres göstergeleri
üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Dişlerde gözlenen LEH bulguları,
bireylerin özellikle çocukluk döneminde karşılaştığı malnütrisyon, sistemik
hastalıklar ve çevresel stresin kalıcı izleri olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca,
iskeletlerde tespit edilen cribra orbitalia ve porotic hyperostosis,
toplumlarda yaygın olan demir eksikliği anemisi, vitamin yetersizliği, kronik enfeksiyonlar
ve paraziter hastalıkların göstergesi olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada
elde edilen veriler, Anadolu toplulukları arasındaki hipoplazi prevalanslarında
önemli farklılıklar olduğunu ve bu farklılıkların geçim stratejileri, annelik
bakımı, sağlık altyapısı ile doğrudan bağlantılı bulunduğunu göstermektedir.
Özellikle çocuk bireylerde sütten kesme sonrası artan çevresel patojen yükü ve
yetersiz beslenme hem diş hem de kemik patolojilerinin oluşumunda belirleyici
olmuştur. Farklı yaş tahmini ve hipoplazi değerlendirme yöntemlerinin
kullanılması ise, metodolojik olarak analizlerin çeşitliliğine katkı
sağlamıştır. Sonuç olarak, eski Anadolu topluluklarında gözlenen dental ve
iskelet patolojileri, erken dönemden itibaren yaşanan biyolojik stresin ve hastalık
yükünün anlaşılmasında önemli bir biyoarkeolojik veri sunmaktadır. Bulgular,
Anadolu’da insan sağlığının tarihsel değişimini ve çevresel koşullarla
etkileşimini ortaya koymak açısından anlamlıdır.
Bu kitabın bölümleri bulunmamaktadır.
Atıf Sayısı :
