Kariyer Tekeri Modeli, Kariyer Yelkenlisi Modeli ve Umut
Eylem Kuramı yapılandırmacı bir yaklaşımla bireyin benzersiz kariyer yolculuğunu öznel
deneyimleri, bağlamı ve kişisel değerleriyle şekillendirdiği yönündeki temel varsayımı içermektedir.
Kariyer Teker Modeli, temelde kariyer gelişimini etkileyen içsel ve dışsal
faktörleri kapsayacak şekilde sekiz alt boyutu (ilgiler; beceriler; kişisel özellikler; değerler;
birey için önemli olan kişiler; öğrenim deneyimleri; iş/yaşam deneyimleri; kariyer fırsatları)
içeren bir teker kullanarak danışana kariyeriyle ilgili önemli bir bakış açısı sunmayı
hedeflemektedir. Kariyer Yelkenlisi Modeli ise bireyin kariyer gelişim ve karar verme sürecini,
yelkenliyle yapılan bir yolculuğa benzeterek açıklamaktadır. Bireyin kariyer gelişimini
etkileyen bireye özgü etmenler bireysel etmenler olarak açıklanarak yelkenli gövdesi, bireysel
etmenleri temsil etmektedir. Sosyal
etmenler ön yelken ile sembolize edilirken diğer ana yelken
politik, ekonomik, yasal ve sisteme ilişkin (sistemik) etmenleri ifade etmektedir.
Bireyin kariyer gelişimini istendik ya da istenmedik şekilde etkileyen, tesadüfi durumlar ve koşullar
da modelde şans olarak sembolize edilmiştir. Kariyer hedefleri ise limanlar olarak metafor
haline dönüştürülmüştür. Umut Eylem Kuramı, bireyin kariyer gelişimi ve karar verme süresince
karşılaştığı zorluklarla, yaşadığı güçlüklerle ve algıladıkları engellerle nasıl başa
çıkabileceklerine, umut düzeylerini nasıl koruyabileceklerine veya arttırabileceklerine, öz-netlik ve
kendi üzerinde düşünme kapasitelerini nasıl arttırabileceklerine ve engellerle
karşılaşsa bile kariyer hedeflerine ulaşmak için motivasyonlarını nasıl yönlendirebileceklerine
dair genel bir perspektif sunar. Bu bakış açısı doğrultusunda ilerleyen kariyer psikolojik
danışması sürecinde umut geliştirme, kendi üzerinde düşünme, öz netlik, vizyon geliştirme, hedef
belirleme ve eylem planı yapma ile uygulama ve uyarlama olmak üzere altı aşama
bulunmaktadır. Nicel değerlendirme araçları kullanmak, danışanın kullandığı dili analiz etmek,
danışanlara ödev vermek, yönlendirilmiş hayal tekniğini ve kontrol listelerini kullanmak,
danışanlardan yarım kalmış cümleleri tamamlamalarını, günlük tutmalarını, yaşantılarına dair
belgeleri getirmelerini, albüm oluşturmalarını, kitap okumalarını, iş ziyaretleri
yapmalarını istemek gibi yöntemler bu modellerin benimsendiği kariyer psikolojik danışması
sürecinde kullanılabilir.
Kitap Adı:
Kariyer Psikolojik Danışması Ve Rehberliği Uygulamaları
Atıf Sayısı :
