Su, Enerji Ve Finansal Performansın Değerlendirilmesi: Güzelyurt Sulama Şebekesi Örneği
Anahtar Kelimeler
Çalışma alanında, «Sulama Enerji
Kullanımında Verimlilik» göstergesi setine bakıldığında, birim alan başına enerji
tüketiminde, toplam harcamalar içindeki enerji maliyetinde ve sulama şebekesine sağlanan birim
sulama suyuna karşılık gelen enerji maliyetinde önemli bir artış olduğu gözlemlenmektedir.
Bu durunun temel nedeni, tarımsal enerji tarifelerinde ciddi bir artış olmasıdır. Bu bağlamda,
özellikle çalışma alanının yüksek güneş ışığına maruz kaldığı göz önüne alındığında, enerji
talebini yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılayarak enerji maliyetlerini azaltmanın
gerekliliği düşünülmektedir ve güneş enerjisi kullanımına uygun bir bölge olduğunu göstermektedir.
Ayrıca, enerji maliyetlerini etkileyen en önemli faktörlerden biri su tüketimidir. Su
tüketimini minimize etmek için hacim tabanlı ultrasonik ölçüm sistemlerine geçiş yapmak
gereklidir. İşletme ve bakım faaliyetlerinden
sorumlu su kullanıcı birlikleri, sulama tesisinin sürdürülebilirliğini sağlamak
için sulama ücret tarifelerini önemli ölçüde artırmıştır. Ancak bu, su kullanıcılarından işletme ve
bakım sulama ücreti borçlarını zamanında veya tam olarak tahsil edememe sorununa yol
açmıştır. Gerçek bakım ve onarım
giderlerinin toplam gelire oranı, çalışma yılları 2021- 2022 için ortalama %6 olarak belirlenmiştir
ve su kullanıcı birlikleri yönetmeliği tarafından belirlenen en az %15’lik yasal gerekliliği
karşılayamamaktadır. Su kullanıcı birliğinin daha
sürdürülebilir bir iş modeline sahip olabilmesi için en kritik faktör, birliğin gelirinin giderlerini
karşılaması gerektiğidir. Çalışma alanı için gider karşılama oranı ortalama olarak %28’dir, bu da
birliğin giderlerini karşılayamadığını göstermektedir. Çalışma alanındaki çok düşük gelir-gider
oranının ana nedenlerinden biri, önceki yıllardan devreden biriken enerji maliyet
borçlarıdır. Bütçeyi dengelemek için işletme ve bakım sulama ücretleri yüksek belirlenir. Ancak bu da
yetersiz gelir toplamaya yol açar. Ayrıca, gelir toplamayı artırmak için önlemler
alınmalıdır. Biriken sulama ücreti borçları için, vadesi geldiğinde çiftçilerin ödeme alışkanlıkları
geliştirmelerini teşvik etmek için gerekli yasal prosedürlerin uygulanması önemlidir. Çalışma alanında uygulanan sulama
ücret tarifesi hacim tabanlı değil, dönüm başına dayalıdır ve bu da çiftçilerin kontrolsüz
su tüketimine yol açmaktadır. Su- lama suyu ücreti TL/saat ve/veya TL/dekar bazında
belirlenmektedir. Bu durum aşırı su kullanımına neden olmaktadır. Ücretlendirmenin TL/m3 esasına
göre yapılması hem su kullanım etkinliğini artırır hem de olası sorunların önlenmesi
açısından önemlidir (22). Bu bağlamda, çiftçilere daha verimli ve etkili su kullanımı konusunda
eğitim ve farkındalık kampanyaları düzenlemenin esas olduğu düşünülmektedir.
Atıf Sayısı :