Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve otizm spektrum bozukluğu (OSB) olmak üzere iki nörogelişimsel bozukluğu evrimsel perspektiften tartışıyoruz. Her iki bozukluğun da genetik bir geçmişi vardır ve bu genlerin doğal seçilim sürecinde neden hayatta kalmış olabileceğini araştırıyoruz. Bunu yaparken, çevre değiştiğinde geçmişte avantaj sağlamış olabilecek bir özelliğin dezavantajlı hale gelmesi anlamına gelen evrimsel uyumsuzluk kavramından yararlanıyoruz. Ayrıca bu koşullar üzerindeki genetik olmayan etkileri de açıklıyoruz. Nörogelişimsel sorunları olan çocukların istismara uğrama ihtimalinin daha yüksek olduğunu, dolayısıyla hem genlerin hem de çocukların içinde büyüdüğü çevrenin dikkate alınmasının önemli olduğunu vurguluyoruz. Avcı-toplayıcı toplumlarda, DEHB risk alma eğilimini desteklemiş olabilir, bu da neden hayatta kaldığını açıklayabilir. Çocukların günün büyük bir bölümünde saatlerce hareketsiz oturmalarının beklendiği çağdaş okul modeli ise bunu desteklememektedir. Bu nedenle DEHB'yi evrimsel uyumsuzluk açısından anlamak, hem ilaç tedavisi hem de okul ortamıyla ilgili etik sorunları gündeme getirmektedir. OSB'ler çok heterojen bir yapıya sahip olup tablo yüksek kalıtım ve düşük üreme başarısı ile karakterizedir. Spektrumun ağır ucundaki OSB’ler oldukça dezavantajlı bir pozisyondadır ve genellikle zihinsel yetersizlikle birlikte görülür. Spektrumun diğer ucundaki yüksek işlevli OSB ise uzmanlık becerilerinin geliştirilmesi bakımından evrimsel geçmişimizde uyum sağlamış olabilir ve günümüzdeki uygun koşullar nedeniyle bu özellik devam ediyor olabilir.
