Mezenter vasküler hastalıklar, mezenter adı verilen bağırsakların kan damarlarını etkileyen durumları ifade eder. Bu hastalıkların başlıca nedenleri arasında akut mezenter iskemi (AMİ) yer alır. AMİ, arteriyel emboli, arteriyel trombüs, nonoklüziv mezenter iskemi ve venöz trombüs gibi farklı sebeplerden kaynaklanabilir. Emboli, AMİ vakalarının çoğunda kardiyak hastalık hikayesi olan hastalarda görülür ve SMA embolisi tüm arteriyel emboli vakalarının yarısından fazlasını oluşturur. Mezenterik venöz trombüs ise AMİ vakalarının %5-15'inden sorumludur ve genellikle SMV'de gelişir. AMİ'nin nedenine bakılmaksızın, intestinal mukoza dökülmesi 3 saat içinde, tam kat intestinal enfarktüs ise 6 saat içinde gerçekleşir.Mezenter vasküler hastalıkların klinik belirtileri hastalığın tipine bağlı olarak değişir. Akut mezenter iskemide şiddetli karın ağrısı, yaygın hassasiyet, bulantı, kusma ve diyare gibi belirtiler görülür. Bağırsak enfarktüsü başladığında ise abdominal distansiyon, peritonit ve kanlı gaita gözlenir. Kronik mezenter iskemide ise postprandiyal abdominal ağrı ve kilo kaybı yaygın semptomlardır. Nonoklüziv mezenterik iskemi genellikle ileri yaşta ortaya çıkar ve hastalarda konjestif kalp yetmezliği, akut miyokard enfarktüsü ve dijital kullanımı gibi öyküler bulunabilir.Akut mezenter iskemi tanısında ayırıcı tanı yapmak ve tanı yöntemlerini kullanmak önemlidir. Laboratuvar incelemelerinde hemokonsantrasyon, lökositoz, metabolik asidoz, serum amilaz düzeyinde artma, laktat düzeyinde artma ve hiperkalemi gibi bulgular gözlenebilir. Düz abdominal grafi ayırıcı tanıdaki hastalıkları ekarte etmek için kullanılabilir. Endoskopi, kolonoskopi ve baryumlu grafi ise yararlı değildir. Kontrastlı BT, Doppler US ve mezenterik anjiyografi gibi görüntüleme yöntemleri de tanıda kullanılabilir.Mezenter vasküler hastalıkların tedavisi hastalığın tipine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Akut mezenterik iskemide başlangıç tedavisi sıvı resüsitasyonu, sistemik antikoagülan tedavi, metabolik asidozun düzeltilmesi ve profilaktik antibiyotik kullanımını içerir. Emboliye bağlı mezenter iskemide cerrahi tedavinin amacı, damar içindeki embolinin çıkarılması ve arteriyel perfüzyonun yeniden sağlanmasıdır. Endovasküler tedaviler arasında trombotik tedavi, stent, balon dilatasyon ve vazodilatatör tedavi yer alır.Kaynak: Schwartz’s Principles of Surgery (11th edition); F. Charles Brunicardi, Dana K. Andersen, Timothy R. Billiar, David L. Dunn, John G. Hunter Jeffrey B. Matthews, Raphael E. Pollock; McGraw-Hill, New York, 2019. Chapter 35.(AI)